Năm ấy, tôi học lớp 12 ở một ngôi trường huyện nghèo. Bố tôi mất sớm, mẹ một mình gồng gánh nuôi ba anh em ăn học. Mỗi mùa khai giảng, trong khi bạn bè háo hức chọn cặp mới, áo trắng mới, tôi chỉ lo sợ cô giáo đọc tên mình vì chưa nộp học phí.
Bạn cùng bàn của tôi là Huyền – con gái một cán bộ xã, hiền lành, học giỏi và có nụ cười dịu dàng. Cô ấy luôn là người đầu tiên đến lớp, sắp lại tập vở, lau bảng, chuẩn bị phấn cho thầy cô. Tôi thì trái ngược: lầm lì, áo cũ sờn vai, đôi khi không đủ tiền ăn sáng.
Một lần, cô giáo chủ nhiệm gọi tôi lên hỏi:
– “Tùng, sao em chưa nộp học phí tháng này?”
Tôi cúi gằm mặt, lắp bắp:
– “Dạ… mẹ em chưa có tiền, mai em nộp ạ.”
Huyền ngồi bên cạnh, không nói gì. Nhưng hôm sau, tôi lên văn phòng nộp tiền thì cô thủ quỹ bảo:
– “Bạn Huyền đã đóng cho em rồi, ghi là nộp hộ.”
Tôi sững người. Khi quay lại lớp, Huyền chỉ mỉm cười nhỏ nhẹ:
– “Coi như mình cho cậu mượn, sau này có thì trả.”
Lần thứ hai là vào học kỳ II. Mẹ tôi ngã bệnh, tiền thuốc men đã vét sạch. Tôi định bỏ học đi làm thuê, nhưng chưa kịp nói với ai thì cô giáo lại nhắc chuyện học phí. Vẫn là Huyền. Cô lặng lẽ đặt vào tay tôi một phong bì nhỏ:
– “Đừng nghỉ học nhé. Cậu học giỏi lắm, cố lên!”
Tôi chỉ biết gật đầu, cổ họng nghẹn lại.
Lần thứ ba là kỳ thi tốt nghiệp. Tôi thiếu tiền lệ phí thi, suýt bị gạch tên. Huyền lại đứng ra giúp. Hôm ấy, khi tôi cầm tờ giấy báo dự thi, mắt cay xè. Tôi thề, sau này dù cuộc đời có thế nào, tôi cũng phải trả ơn cô ấy.
Sau khi tốt nghiệp, mỗi người một ngả. Tôi thi đỗ đại học, còn Huyền ở lại quê, làm giáo viên tiểu học. Rồi cuộc sống cuốn đi, tôi lập nghiệp ở thành phố, từ một nhân viên quèn trở thành chủ một công ty xây dựng nhỏ. Thỉnh thoảng tôi vẫn nhớ về người bạn năm xưa, nhưng thời gian và khoảng cách khiến mọi thứ dần nhạt phai.
Cho đến một buổi chiều mưa, sau 25 năm.
Một người phụ nữ trung niên xuất hiện trước cổng nhà tôi. Gương mặt hốc hác, làn da rám nắng, nhưng đôi mắt thì tôi không thể nào quên – vẫn là ánh mắt của cô gái từng ngồi cạnh tôi năm ấy.
– “Tùng… cậu còn nhớ mình không?” – Giọng Huyền run run.
Tôi sững sờ, vội mời cô vào nhà. Khi ly trà còn bốc khói, Huyền bất ngờ quỳ xuống, nước mắt trào ra:
– “Tôi xin cậu… cứu con trai tôi một lần.”
Tôi hoảng hốt đỡ cô dậy, nhưng Huyền kiên quyết quỳ:
– “Nó bị tai nạn, đang nằm viện. Bác sĩ nói phải mổ gấp, nhưng tôi không đủ tiền. Tôi biết cậu giờ thành đạt… tôi không dám xin, chỉ muốn vay. Bao nhiêu tôi cũng làm để trả.”
Tôi đứng lặng. Hình ảnh năm xưa ùa về – khi tôi nghèo khổ, cô cũng đã ba lần giúp đỡ mà không hề đòi lại. Bây giờ, chỉ là một chút ân tình nhỏ, sao tôi có thể từ chối?
Tôi lập tức cùng cô đến bệnh viện. Đứa con trai ấy nằm im trên giường, gương mặt xanh xao. Tôi lo toàn bộ chi phí phẫu thuật, còn ở lại đến khi ca mổ thành công. Huyền nắm tay tôi, nghẹn ngào:
– “Nếu không có cậu, tôi không biết phải làm sao. Cảm ơn… cảm ơn vì vẫn còn nhớ đến tôi.”
Tôi chỉ mỉm cười:
– “Huyền à, 25 năm trước, nếu không có cậu, chắc tôi đã chẳng có ngày hôm nay. Đây là nợ ân tình, bây giờ mới được trả.”
Một tháng sau, khi con cô hồi phục, Huyền đến tìm tôi lần nữa. Cô mang theo một túi vải, bên trong là vài xấp tiền lẻ được gói cẩn thận.
– “Tôi gửi lại, không thể để cậu chịu thiệt.”
Tôi xua tay:
– “Coi như tôi trả ba lần cậu từng giúp tôi. Thêm một lần nữa để tròn bốn mùa.”
Cô bật cười trong nước mắt. Tôi nhận ra, dù cuộc đời có đổi thay, nhưng những người tốt vẫn giữ được tấm lòng trong trẻo như thuở học trò.
Từ ngày ấy, tôi thường về quê, tài trợ cho trường cũ, giúp học sinh nghèo. Tôi luôn nói với họ:
– “Đừng xấu hổ khi nhận sự giúp đỡ. Quan trọng là sau này, khi có thể, hãy trao lại cho người khác.”
Câu chuyện giữa tôi và Huyền như một vòng tròn trọn vẹn. Năm xưa cô nâng tôi đứng dậy, 25 năm sau tôi đỡ lại cô giữa cơn giông đời. Có lẽ, đó chính là nghiệp lành của lòng tốt – đi một vòng, rồi lại quay về, đúng lúc, đúng người.
Giờ đây, mỗi khi nhìn lên tấm bằng khen treo trong phòng làm việc, tôi luôn nghĩ đến cô bạn cùng bàn năm xưa, người từng lặng lẽ đặt tiền học phí vào tay tôi. Và tôi thầm biết ơn cuộc đời, vì vẫn cho tôi cơ hội trả lại ân tình chưa bao giờ phai.
